Mô hình tiền giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trí tuệ, tự kỷ tại Trung tâm Sao Mai

Cùng với sự tăng dần tỷ lệ nội dung can thiệp theo chương trình hòa nhập  và mức độ khó của kỹ năng can thiệp theo chỉ số phát triển, thì việc điều chỉnh tăng thời gian học trong mỗi tiết hay môi trường học được mở rộng từ hoạt động học tại lớp/ phòng cá nhân, tới các phòng chức năng cùng dãy nhà đến các hoạt động ngoài khuôn viên trung tâm như công viên, siêu thị... đậc biệt qua các hoạt động tại bảo tàng thiên nhiên, bảo tàng dân tộc học... các trải nghiệm tại trang trại Lương Sơn, trang trại Ngọc Tảo... ở các nhóm trẻ đã giúp trẻ học các kỹ năng sát với thực tế nhất có. Đây là cơ sở quan trọng giúp trẻ hòa nhập thành công và bền vững.

1.5 Hình thức can thiệp:

Lớp TGDHN duy trì 2 hình thức can thiệp: Thứ nhất là can thiệp cá nhân từ 30 phút – 60 phút/ngày tùy theo sự cần thiết thúc đẩy tiến trình phát triển ở trẻ, chú trọng những kỹ năng cơ bản trẻ đang thiếu hụt nhất. Trẻ được giáo viên đón từ lớp học đến phòng trị liệu cá nhân. Thứ hai là hình thức can thiệp nhóm, được chia thành hoạt động với bạn trong nhóm nhỏ 2-3 trẻ, nhóm vừa 4-6 trẻ hoặc nhóm lớn 10-12 trẻ tùy theo đặc điểm của trẻ, độ thích nghi trong nhóm và mục tiêu can thiệp. Hoạt động nhóm có chủ đề, có sự trợ giúp hoặc dẫn dắt của giáo viên giúp trẻ lần lượt làm chủ các cấp độ tham gia vào nhóm: Tập trung – phản ứng lại với người dẫn dắt – tham gia bằng bắt chước – tương tác theo cặp với bạn – duy trì chủ đề - khởi xướng– tuân thủ theo luật

Trẻ được can thiệp từ đơn môi trường đến đa môi trường, từ đơn đối tác đến đa đối tác nhằm phát huy hết khả năng của trẻ cũng như giảm thiểu tối đa những hạn chế do các rối nhiễu gây ra giúp quá trình can thiệp trẻ luôn đạt trạng thái dòng chảy tốt nhất.

1.6 Công tác quản lý:

Công tác quản lý góp phần đáng kể vào chất lượng mô hình các lớp TGDHN nên rất được chú trọng trong mô hình hoạt động của trung tâm SM. Cán bộ phụ trách quản lý nội dung chương trình can thiệp và phê duyệt chương trình GDCN phát triển kỹ năng cơ bản và kỹ năng tiền học đường cho từng trẻ mà giáo viên xây dựng nên. Đồng thời quản lý năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của giáo viên để kịp thời hỗ trợ hoặc bồi dưỡng, tạo điều kiện tham gia nghiên cứu, thảo luận, cập nhật thêm kiến thức thông qua tập huấn, chia sẻ. Đặc biệt còn quản lý hoạt động đánh giá trẻ KTTT, RLPTK theo định kỳ 1 tháng/3 tháng/hàng năm hoặc đột xuất theo nhu cầu gia đình hoặc diễn biến bất thường của loại tật (nếu xảy ra) nhằm sắp xếp lớp phù hợp với khả năng để phát huy tối ưu năng lực của trẻ.

Bên cạnh đó, công tác quản lý còn làm nhiệm vụ huy động tối đa các nguồn lực để tạo ra các lớp học đầy đủ cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục, đồ dùng học liệu, các không gian hoạt động thích hợp với từng kỹ năng … đáp ứng với mô hình tiền hòa nhập trẻ tự kỷ và quản lý mối quan hệ của các lực lượng xã hội và gia đình trẻ KTTT, RLPTK nhằm thúc đẩy một môi trường can thiệp giáo dục trẻ KTTT, RLPTK phù hợp nhất với trẻ

1. 2.     Kết quả:

Trong suốt 23 năm hoạt động, mô hình TGDHN của Trung tâm Sao Mai không những cải tiến về cơ sở vật chất, đa môi trường hoạt động, phong phú về học liệu, nghiệp vụ chuyên môn của đội ngũ quản lý và giáo viên luôn được chú trọng nâng cao, nội dung chương trình giáo dục được thay đổi phù hợp với trẻ trong từng giai đoạn.

 

Ba năm gần đây, từ 2016 - 2018, 7 lớp học TGDHN đã đón nhận trung bình gần 130 trẻ/năm, tỷ lệ trẻ sau đánh giá đủ điều kiện ra học hòa nhập cao chiếm 50% - 60%, tập trung tại các lớp, học sinh có chỉ số phát tiển DQ > = 70% (bảng 5)

Biểu đồ 1: Tỷ lệ trẻ 5 lớp đầu ra theo mô hình TGDHN ra trường 2016-2018

 

Biểu đồ 2: Tỷ lệ trẻ ra học hòa nhập tại 5 lớp đầu ra của mô hình TGDHN 2016 – 2018

Với uy tín và chất lượng can thiệp, tỷ lệ trẻ lứa tuổi can thiệp sớm theo học tại Sao Mai ngày một tăng, đồng thời tỷ lệ can thiệp thành công ra học hòa nhập tăng lên theo từng năm. 

Mô hình TGDHN của trung tâm Sao Mai, học sinh được sắp xếp lớp theo 5 mức độ ở 3 tiêu chí: tuổi khôn, tuổi đời và loại tật cùng với quá trình dạy linh hoạt theo các hình thức nhóm nhỏ, nhóm vừa và nhóm lớn, dạy ở đa môi trường theo các chương trình quốc tề uy tín và chương trình kinh nghiệm của Sao Mai đã giúp học sinh KTTT, RLPTK rút ngắn thời gian can thiệp chuyên biệt: 40% trẻ can thiệp sớm từ 6 tháng đến 1 năm, 30% trẻ can thiệp sớm từ 1 năm đến 1.5 năm, không chỉ thời gian can thiệp chuyên biệt được rút ngắn mà việc học hòa nhập của trẻ cũng có tỷ lệ bền vững tăng lên.

Từ kết quả trên cho thấý trẻ KTTT, RLPTK là đối tượng gặp nhiều khó khăn trong vui chơi, học tập, kết bạn ở môi trường hòa nhập. Rất cần thiết có sự can thiệp chuyên biệt, tập chung một thời gian vào các kỹ năng cơ bản, nền tảng giúp trẻ có thể tự học tập cùng các bạn đồng lứa ở giai đoạn sau này. Điều này cũng góp phần giảm thiểu các khó khăn cho cấp học mầm non, tiểu học trong công tác giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật nói chung và trẻ KTTT, TK nói riêng

1. 3.     Kết luận

Mô hình TGDHN cho trẻ KTTT, RLPTK tại trung tâm Sao Mai được xây dựng dựa trên nguồn nhân lực quản lý và giáo viên chất lượng cao,  quản lý giáo dục được thực hiện chặt chẽ từ khâu cơ cấu học sinh tại các lớp đến thời khóa biểu được xây dựng, thực hiện và đánh giá định kỳ từng lớp cùng qui trình can thiệp sớm thực hiện linh hoạt, khoa học ở tất cả các giai đoạn trên chương trình can thiệp quốc tế uy tín và kinh nghiệm 23 năm của Sao Mai... giúp cho trẻ KTTT, RLPTK hoàn thiện các kỹ năng thiếu hụt, giảm thời gian can thiệp chuyên biệt và có cơ hội hòa nhập bền vững.

Mô hình TGDHN cho trẻ KTTT, RLPTK tại trung tâm Sao Mai góp phần hiệu quả cho giáo dục hòa nhập của trẻ KTTT, RLPTK

Giáo dục hòa nhập tại Việt Nam đã được thực hiện trong nhiều năm gần đây nhưng chất lượng chưa cao, rất cần xây dựng môi trường giáo dục bình đẳng, không rào cản với trẻ KTTT, RLPTK thông qua việc đẩy mạnh hơn nữa bằng tuyên truyền, phổ biến các văn bản, chính sách trong nước và quốc tế trên diện rộng và các phương tiện thông tin đại chúng thường xuyên, không chỉ làm rầm rộ trong 1 vài ngày sự kiện

Nhà nước cần quan tâm hơn nữa đến các lực lượng giáo dục can thiệp sớm, tiền hòa nhập trong môi trường chuyên biệt. Để đảm bảo chất lượng can thiệp cần có chính sách quy định tiêu chuẩn của các cơ sở hoạt động trong lĩnh vực chuyên biệt, đồng thời có sự công nhận và chính sách hỗ trợ kịp thời những cơ sở chuyên biệt đủ tiêu chuẩn - là môi trường giáo dục can thiệp sớm, tiền hòa nhập cho trẻ KTTT, RLPTK

Các cơ sở y tế chuyên trách và các đơn vị phận sự cần làm tốt khâu tư vấn phụ huynh để đảm bảo chính sách hòa nhập thực sự đem lại giá trị đích cho trẻ KTTT, RLPTK

Các ban ngành liên quan nên thường xuyên có chương trình tập huấn đào tạo năng lực chuyên môn cho các giáo viên cấp mầm non và tiểu học đáp ứng với việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục hòa nhập tại trường và biết cách hướng dẫn gia đình cùng hỗ trợ trẻKTTT, RLPTK trong sinh hoạt và học tập tại nhà, nơi công cộng

Các ban ngành liên quan cần có sự phối hợp và chính sách phát triển chung trong lĩnh vực giáo dục chuyên biệt, giáo dục tiền hòa nhập và hòa nhập.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Quy định về giáo dục hòa nhập cho người tàn tật, khuyết tật, Số 23/2006/QĐ-BGDĐT ngày 22 tháng 05 năm 2006
2. Phạm Minh Mục và cộng sự (2006) “Giáo dục trẻ khuyết tật Việt Nam – Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”. NXB giáo dục
3. Phạm Minh Mục (2013), “Xây dựng kế hoạch hành động triển khai đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục trẻ khuyết tật”, Tạp chí Khoa học giáo dục, số 82, tháng 7/2012, trang 33-35
4. American Psychiatric Association (2013) Diagnostic and Statistical Manual ò Mental Disorders (Fifth ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. Pp.5-25.
5. Early Start Denver Model for Young Children with Autism (ESDM) (2014)
6. Nguyễn Xuân Hải (8/2015), Đảm bảo chất lượng giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật trong các nhà trường phổ thông, Tạp chí khoa học, Trường ĐHSPHN, Volume 60, số 6BC, 2015, ISSN 0868-3719, tr45-54
7. Nguồn tài liệu từ Website  https://www.autism.org
8. Nguồn tài liệu từ Website http://www.autismspeaks.org

Người viết bài: CNTL. Lương Thị Hoa

Cơ quan: Trung tâm tư vấn, phát hiện sớm và can thiệp sớm trẻ em khuyết tật trí tuệ, tự kỷ (viết tắt: Trung tâm Sao Mai)

Điện thoại: 036 803 4768 & 024 355 72569

Email: [email protected]

Địa chỉ: Số 6 ngõ 9, phố Hoàng Đạo Thúy – quận Thanh Xuân –  thành phố Hà Nội