Chứng tự kỷ có thể ngăn ngừa từ sớm được không?

Xã hội hiện đại ngày càng có nhiều trẻ em mắc hội chứng tự kỷ (ASD: Autisme spcetrum disoreler) và một số nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng tự kỷ có thể bắt đầu ngay từ khi em bé chưa được sinh ra. Nghiên cứu mới đây được đăng tải trên tạp chí Y khoa New England đã cho thấy có sự khác biệt trong não bộ của trẻ tự kỷ ngay từ quí thứ 2 của thai kỳ. Mặc dù những nghiên cứu này không xác định được chính xác những nguyên nhân nhưng theo các chuyên gia, hội chứng này có thể xuất phát từ sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau “nguyên nhân có tính chất di truyền là chủ yếu, nhưng cũng có thể do một số nguyên nhân khác từ môi trường xung quanh và phần lớn là cả hai nguyên nhân này tương tác lẫn nhau”- nhóm nghiên cứu đưa ra:

Trong khi bố mẹ không thể làm gì để ngăn ngừa yếu tố có tính chất di truyền thì lại có thể thay đổi lối sống, môi trường sống – một yếu tố có thể gây ra hội chứng tự kỷ của trẻ ngay từ trong bào thai.

“Dù vậy không ai trong chúng ta có thể thay đổi tuyệt đối về lối sống, giảm tiếp xúc với những môi trường độc hại cũng có nghĩa là bạn đã giảm được nguy cơ con bạn bị tử kỷ”. Do vậy những việc quan trọng các phụ nữ mang thai nên làm ngay hiện nay để phòng ngừa hội chứng tự kỷ cho con là:

- Giảm phơi nhiễm với không khí ô nhiễm.

- Theo nhóm nghiên cứu: “ Có lẽ nguyên nhân từ môi trường làm tăng nguy cơ thai nhi bị thần kinh là người mẹ thường xuyên tiếp xúc với không khí ô nhiễm. Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra người mẹ bầu tiếp xúc với mức độ ô nhiễm cao (với hàng trăm loại hóa chất từ nhiều nguồn khác nhau). Mức độ tiếp xúc càng cao thì rủi ro càng lớn”. Họ cũng khuyên thai phụ: “ Nếu mức độ ô nhiễm không khí quá cao, tốt nhất phụ nữ mang bầu nên ở trong nhà. Ngoài ra cần biết cách tự bảo vệ mình khỏi nguồn không khí ô nhiễm như tránh khu vực đông người và khói bụi, tránh ra đường trong giờ cao điểm….”, đặc biệt là trong 03 tháng cuối thai kỳ nếu không nguy cơ sinh con tự kỷ sẽ cao gấp đôi.

- Tránh các chất độc hại:

- Đã có những nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ giữa nguy cơ mắc tự kỷ ở thai nhi với việc bà mẹ tiếp xúc với các hóa chất độc hại trong thai kỳ, đặc biệt là các chất gây ô nhiễm liên quan đến giao thông, một số kim loại nặng, thuốc trừ sâu và Phthalates (nhóm hóa chất được sử dụng để làm mềm và tăng tính linh hoạt và nhựa Vinyl). Thật khó để khẳng định chính xác hóa chất nào nhưng chúng hầu hết đều có trong chất chống cháy, chất dẻo và thậm chí là trong các loại mỹ phẩm. Vì vậy mẹ nên hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn, uống nước đóng trong chai nhựa, nhôm và lưu ý khi sử dụng các loại mỹ phẩm có mùi thơm.

Khoảng cách giữa các lần mang thai:

- Nghiên cứu của học viện tâm thần tuổi vị thành niên của Mỹ đã phát hiện ra rằng những trường hợp thụ thai cách nhau từ 2- 5 năm có ít nguy cơ mắc tự kỷ nhất.

- Các nhà nghiên cứu đã tìm ra những em bé được thụ thai dưới 12 tháng so với lần thụ thai trước của mẹ có nguy cơ mắc hội chứng tự kỷ cao hơn tới 50 lần so với những trẻ được sinh ra với khoảng cách từ 2- 5 năm, mặc dù chưa rõ nguyên nhân tại sao.

- Dù vậy hãy nhớ rằng khả năng thụ thai của người mẹ sẽ giảm dần theo độ tuổi, vì vậy hãy cân nhắc kĩ lưỡng về khoảng cách giữa 2 lần mang thai.

- Bổ sung axit Folic đủ liều lượng và đều đặn.

“Một số nghiên cứu cho thấy việc thiếu Axit Folic từ ăn uống hoặc bổ sung từ thuốc bổ là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ ở thai nhi. Bộ Y tế Mỹ khuyến cáo phụ nữ mang thai nên bổ sung từ 400mg – 800mg axit folic mỗi ngày”. Tiến sỹ Fallin nói – Vì vậy thai phụ nên nói chuyện với bác sỹ để được bổ sung axit folic phù hợp với mình.

- Kiểm tra các loại thuốc trước khi uống: Các nhà nghiên cứu cũng tìm ra mối liên hệ tiềm ẩn giữa các loại thuốc thai phụ sử dụng với nguy cơ tự kỷ ở trẻ. TS Fallin cho biết, nhiều nghiên cứu đã khẳng định mối liên hệ giữa các thuốc chống trầm cảm khi thai phụ sử dụng trong thai kỳ với chứng tự kỷ, mặc dù chưa xác định được chính xác nguyên nhân dị ứng thuốc hay do căn bệnh trầm cảm ở thai phụ.

- Ngoài ra một nghiên cứu trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ cũng đã chỉ ra rằng Valproate – thuốc chữa chứng động kinh và các rối loạn thần kinh khác cũng làm tăng nguy cơ tự kỷ. Điều quan trọng là thai phụ cần nói với bác sỹ để xác định những được mất khi sử dụng các loại thuốc trong điều trị bệnh nếu đang mang thai.

- Giữ gìn sức khỏe bản thân:

Các chuyên gia cho rằng, sức khỏe người mẹ trong thai kỳ cũng có thể ảnh hưởng đến đứa trẻ khi chưa sinh ra và chứng tự kỷ cũng không ngoại lệ. “ví dụ phụ nữ mắc bệnh nặng nằm Bệnh viện thường xuyên trong thai kỳ có thể sẽ khiến trẻ có nguy cơ cao hơn mắc tự kỷ” vì vậy thai phụ cần đặc biệt chú ý giữ gìn sức khỏe. Điều này bao gồm các việc chú ý đến nguồn dinh dưỡng bổ sung hằng ngày, dùng thêm vitamin theo khuyến cáo của bác sỹ, tránh tiếp xúc với các loại thuốc không cần thiết, không dùng thuốc bừa bãi, tiêm chủng phòng bệnh đầy đủ. Ngoài ra có nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ qua bệnh đái tháo đường trong thai kỳ có nguy cơ tự kỷ ở trẻ để tránh bị bệnh đái tháo đường, thai phụ cần ăn uống điều độ, khoa học”

- Dùng thời gian nghỉ ngơi thư giãn

- Nhóm nghiên cứu cho rằng trong thai kỳ khác nhau có rất nhiều áp lực từ công việc, gia đình, cuộc sống, và điều đáng buồn là người mẹ  lo lắng, căng thẳng, stress thường xuyên lại có mối liên hệ với chứng tự kỷ và những rối loạn khác ở thai nhi. “Vì vậy thai phụ nên dành nhiều thời gian thư giãn thoải mái, đọc sách, trò chuyện với con cũng là cách để cả 2 mẹ con được thư giãn”

- Cuối cùng nhóm nghiên cứu cũng nhấn mạnh: tất cả những yếu tố trên đều chưa được khẳng định là nguyên nhân trực tiếp gây ra chứng tự kỷ, mà chỉ được coi là những yếu tố có nguy cơ tiềm ẩn. Dù vậy đó đều là  những yếu tố có thể ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của thai nhi nên người mẹ cần đặc biệt ghi nhớ.

Những thông tin trên hy vọng sẽ bổ ích để các phụ huynh quan tâm tham khảo, đồng thời thúc đẩy nhận thức đúng từ gia đình, cộng đồng về vấn đề này.

Còn khi trẻ không may mắc hội chứng tự kỷ các phụ huynh cần đưa con đi khám và can thiệp ở các chuyên khoa, trung tâm, cơ sở uy tín càng sớm càng tốt. Vì can thiệp sớm trẻ có cơ hội hòa nhập càng cao.  

Sao Mai luôn đồng hành cùng các cha mẹ không may có con mắc chứng tự kỷ. Mọi thắc mắc, hay cần tư vấn, thăm khám hay gọi ngay cho các bác sĩ, chuyên gia tâm lý của Trung tâm Sao Mai để được giúp đỡ, sẻ chia.