Dạy trẻ hành vi “đưa để chia sẻ/ thể hiện” trong ESDM

Trong mô hình can thiệp sớm Denver (ESDM), hành vi đưa để chia sẻ (hoặc đưa để thể hiện) là một kỹ năng quan trọng giúp trẻ học cách thu hút sự chú ý xã hội, chia sẻ niềm vui, và phát triển giao tiếp hai chiều. Kỹ năng này không chỉ đơn thuần là đưa đồ vật, mà còn đi kèm ánh mắt, cảm xúc và sự mong đợi phản hồi từ người lớn.

1. Khởi đầu với gợi nhắc trực quan

Người lớn cầm đồ chơi bằng lòng bàn tay mở, giữ ở ngang tầm mắt trẻ. Vừa cho trẻ xem, vừa thể hiện cảm xúc tích cực (cười, giao tiếp mắt, nói lời khen ngợi: “Ôi, cờ đẹp quá!”). Có thể hát và phớt cờ, cắm cờ chiến thắng tạo hứng thú, rồi đưa ra lời mời “cờ đây!”. Điều này giúp trẻ hiểu rằng đưa – nhận là một trò chơi thú vị, gắn liền với sự chia sẻ cảm xúc.

2. Tạo cơ hội lặp lại

Khi lặp đi lặp lại, trẻ sẽ bắt đầu tự cầm đồ chơi và nhìn bạn, chờ phản ứng. Lúc này, người lớn đáp lại bằng cử chỉ đưa – nhận, biểu cảm vui vẻ, và tiếp tục trò chơi.

3. Chờ đợi hành động chủ động từ trẻ

Khi trẻ đã quen, người lớn chờ trẻ tự đưa đồ trước khi đáp ứng. Đây chính là bước quan trọng để hành vi đưa trở thành khởi xưởng chứ không chỉ do gợi nhắc. Mỗi lần trẻ đưa, người lớn luôn phải trả lại đồ sau khi thể hiện, để trẻ cảm thấy được tôn trọng và có động lực tiếp tục.

4. Nhấn mạnh vào sự thể hiện, không chỉ là đồ vật

Khi trẻ đưa đồ chơi, thay vì chỉ cầm lấy, người lớn hãy khuếch đại cử chỉ của trẻ: nghiêng đầu, nhìn vào đồ chơi, bình luận hứng thú. Nếu cần, có thể nhẹ nhàng hỗ trợ bàn tay trẻ giữ nguyên tư thế “đưa” cho đến hết phần thể hiện. Điều này giúp trẻ hiểu rõ rằng mục tiêu là chia sẻ trải nghiệm, không phải mất đồ chơi.

5. Mở rộng sang phản ứng với yêu cầu bằng lời

Người lớn có thể dùng lời gợi mở như “Con đưa cho cô xem nào” kèm cử chỉ bàn tay mở. Khi trẻ đưa, không lấy đồ, mà chỉ nhìn ngắm, khen ngợi: “Wow, đẹp quá!”. Đây là cách để trẻ học phản ứng với yêu cầu ngôn ngữ và duy trì niềm vui trong chia sẻ.

6. Kết hợp ánh mắt với hành động đưa

Trong ESDM, sự phối hợp giữa ánh mắt và hành động là nguyên tắc cốt lõi. Ban đầu, chỉ yêu cầu trẻ nhìn một trong vài cơ hội/ lần. Sau đó, tăng dần tần suất (ví dụ: từ 1/4 lần → 1/2 lần → hầu hết các lần). Không củng cố nếu trẻ chỉ đưa mà không nhìn, để khuyến khích sự tích hợp hai yếu tố.

7. Khuyến khích tính kiên trì

Đôi khi người lớn có thể giả vờ không phản ứng ngay. Khi trẻ lặp lại hành động đưa hoặc nhấn mạnh hơn, hãy củng cố mạnh mẽ. Điều này hình thành kỹ năng yêu cầu kiên nhẫn và bền bỉ ở trẻ.

8. Mô hình hóa và luân phiên vai trò

Người lớn cũng thường xuyên đưa đồ vật cho trẻ “xem giúp” để làm mẫu cách chia sẻ. Sau đó, khuyến khích trẻ đáp lại. Đây là cách dạy trẻ đổi vai trong giao tiếp xã hội.

 

Tóm lại, hành vi “đưa để chia sẻ” trong ESDM là nền tảng của giao tiếp xã hội:

• Bắt đầu bằng gợi nhắc trực quan và củng cố cảm xúc tích cực.
• Tạo cơ hội lặp lại, chờ đợi chủ động từ trẻ.
• Nhấn mạnh sự phối hợp ánh mắt + hành động đưa.
• Dạy cả chủ động thể hiện và phản ứng theo yêu cầu.
• Khuyến khích kiên trì, đổi vai, và niềm vui chia sẻ.

Việc thực hành đúng cách giúp trẻ không chỉ học đưa đồ vật, mà quan trọng hơn, học chia sẻ trải nghiệm và niềm vui – nền tảng phát triển ngôn ngữ, tương tác xã hội và quan hệ bạn bè sau này.

Linh Hoa